Introwersja i ekstrawersja wg Junga. Te postawy wpływają na nasze życie uczuciowe

Postawa to zachowania regulujące w sposób istotny całe procesy psychiczne, innymi słowy – habitus reagowania na przedmioty świata zewnętrznego i wewnętrznego, determinujące sposób postępowania, subiektywne doświadczenia a nawet kompensacyjne działanie naszej nieświadomości.

Jung poza różnicowaniem tzw. typu funkcjonalnego (czym zajmę się szerzej w innych artykułach) wyróżnia jeszcze ogólną postawę, to jest sposób reagowania na doznania zewnętrzne lub wewnętrzne. Chodzi zatem o ogólną postawę psychologiczną, lub mówiąc inaczej kierunek libido – ogólnej energii psychicznej.

Jung odróżnia dwie takie postawy:

Introwersję – stosunek negatywny do przedmiotu, zachowania określane są głównie przez czynniki subiektywne, co często jest przyczyną złego przystosowania się człowieka do świata zewnętrznego. Założeniem jego orientacji jest podmiot

Ekstrawersję – myśli i działania występują w związku z przedmiotem, orientuje się na zewnątrz, kieruje się uznawanymi przez kolektyw normami, zgodnymi z duchem czasu.

Między introwersją i ekstrawersją istnieje stosunek kompensacyjny. Jeśli świadomość jest ukierunkowana ekstrawersyjnie, to kierunek nieświadomości jest introwersyjny.

Nieświadomość ekstrawertyka jest introwersyjna. Automatyczne przejście od świadomości do nieświadomości można poznać po tym, że osobnik własne negatywne strony odnajduje w przedmiocie – z reguły w obiekcie introwersyjnym, albo wyprojektowuje je na ten obiekt.

Gdy zaś u introwertyka wybija się nieświadoma przeciwstawna postawa, staje się niższym, nieprzystosowanym ekstrawertykiem. Przedmiot zewnętrzny zostaje pokryty projekcjami nadającymi mu magicznego znaczenia, powstaje „mistyczne uczestnictwo”, „paricipation mystique” o którym mówił antropolog Levy-Bruhl utożsamiając się ze zjawiskami przyrody. Stan magicznego uczestnictwa powstaje szczególnie często w stosunkach miłości i nienawiści, ponieważ intensywny afekt sam z siebie ułatwia działanie mechanizmu projekcji.

Ciekawa sytuacja zachodzi, gdy osoba nawiąże ścisłe stosunki z obiektem przeciwstawnego typu, wtedy przeciwieństwa się zderzają, człowiek u drugiego dostrzega cechy, które są mu obce, których nie rozwiną. Przeciwieństwo typologiczne jest rzeczywistą podstawą tarć w małżeństwie, rodzinie, w miejscu pracy, ale i w polityce.

Wszystko czego człowiek nie uświadamia sobie we własnej psyche, wszystkie treści, które w nim są i których nie rozpozna, wyprojektowuje na drugą osobę czyniąc z niej kozła ofiarnego. Zadaniem etycznym jest realizowanie w sobie przeciwstawnej postawy, która strukturalnie znajduje się w każdym człowieku.

Korzystając z okazji krótko przypominam jeszcze biogram Carla Gustawa Junga. Ten wybitny psycholog i psychiatra żył w latach 1875 – 1961. Przez większą część swojego życia tworzył system, który opisywał i wyjaśniał to, co w człowieku psychiczne, psychiczność, psychikę, psyche. System taki stworzył i był to system, który przedstawia, to, co w człowieku psychiczne, w sposób kompletny, zupełny.

Psychologia junga jako całość, jako system ma dziś w ramach psychologii akademickiej status koncepcji historycznej, niemniej wciąż dla wielu badaczy pozostaje inspiracją lub wprost modelem, na którym buduje się teorie psychologiczne. Tu i ówdzie na uniwersytetach prowadzi się, także w oparciu o wyrafinowane współczesne metody, badania nad tezami sformułowanymi przez Junga.

Kolejny aspekt obecności Junga we współczesności to gabinety psychoterapeutyczne. W Polsce psychoterapeuci z rzadka przyjmują koncepcje Junga na wyłączność, częściej posługują się podejściem synkretycznym, wykorzystującym dokonania różnych szkół psychoterapeutycznych. Z kolei w Stanach Zjednoczonych czysta terapia jungowska od lat cieszy się niesłabnącą popularnością. Przychodzi mi do głowy jeszcze jedna popularna droga wykorzystania wielkiego dzieła szwajcarskiego psychologa, mianowicie, teoria kultury.