Podsumowując mechanizm intuicji Jung (1997) twierdzi dosyć enigmatycznie i prowokacyjnie.

” Intuicja zasadniczo stanowi proces niewiadomy, trudno więc ująć jej istotę na płaszczyźnie świadomości. Intuicja (…) jest procesem aktywnym, twórczym, który tyle samo przydaje przedmiotowi, ile z niego bierze. Intuicja przekazuje obrazy czy oglądy związków i stosunków, do których nie dałoby się dojść za pomocą innych funkcji, a gdyby nawet było to możliwe, to jedynie przy nadłożeniu szmatu drogi.

Intuicja dąży do uchwycenia większych możliwości, ponieważ ogląd możliwości w największym stopniu zaspokaja przeczucie. Intuicja dąży do odkrywania możliwości w tym, co obiektywnie dane, dlatego też jako zwykłą funkcją przyporządkowaną (to znaczy wtedy, gdy nie przysługuje jej pierwszeństwo) jest ona zwykłym środkiem pomocniczym, który działa automatycznie. Intuicja orientuje się podług przedmiotu. Daje się zauważyć silne uzależnienie od sytuacji zewnętrznej.

Człowiek intuicyjny nigdy nie znajduje się tam, gdzie można znaleźć powszechnie uznawane wartości realne. Człowiek intuicyjny przebywa tam, gdzie dane są możliwości. Jest wyczulony na to, co dojrzewa w zarodku i niesie obietnicę przyszłości. Nie umie się odnaleźć w stosunkach stabilnych, istniejących od dawna, dobrze ugruntowanych, powszechnie uznanych. Stabilizacja grozi mu uduszeniem, nowe przedmioty i metody chłonie z całą intensywnością, niekiedy zaś podchodzi do nich z nadzwyczajnym wprost entuzjazmem, by z zimną krwią porzucić je bez żadnego szacunku. (…)

Typ intuicyjny jest typem irracjonalnym. Reprezentujące go indywidua nie osadzają swych czynów i aktów zaniechania na osądach racjonalnych, lecz na absolutnej sile postrzeżenia. Ich postrzeganie orientuje się podług tego, co się wydarza, co nie podlega jakiemukolwiek wyborowi dokonywanemu przez osąd”.

Dudek (2002) dokonując rekapitulacji poglądów Junga na intuicję pisze „Intuicja udziela odpowiedzi na pytanie „skąd, lub dokąd prowadzi sytuacja”. Tak jak percepcja służy postrzeganiu bezpośredniemu, tak intuicja stanowi rodzaj funkcji postrzegającej w czasie.” Jedną z determinant myślenia intuicyjnego mają być archetypy. Można je interpretować jako zapis ciągłości ludzkich doświadczeń.