U ludzi występują wszystkie cztery funkcje świadomości i zarazem ludzie dzielą się między sobą ze względu na natężenie ich występowania.

Cztery podstawowe funkcje psychiczne dzielą się na racjonalne:

1) „Myślenie” – myśli i poznanie, abstrakcyjne związki i logiczne następstwa – dążenie do zrozumienia świata i przystosowania się do niego.

2) „Uczucie” – funkcja osiąga zrozumienie świata na zasadzie uczuć – przyjemne – nieprzyjemne, oraz przyjąć – odrzucić;

oraz tak zwane irracjonalne:

3) „Intuicja” – postrzega poza świadomym aparatem zmysłów, tylko dzięki zdolności nieświadomego, wewnętrznego postrzegania możliwości, które kryją się w rzeczach.

4) „Percepcja” – ujmuje rzeczy takimi, jakie są, posługuje się aparatem zmysłu, jest par excellence poczuciem rzeczywistości (por. Jacobi, 1993).

Funkcja psychiczna (Jung) – to pewna psychiczna działalność, zawsze ta sama w różnych okolicznościach i całkowicie niezależna od chwilowych treści. Chodzi więc o sposób uchwycenia i przetworzenia danych psychicznych bez względu na ich chwilową treść.

Człowiek posiada wszystkie cztery funkcje. Dwie przeciwstawne funkcje wyłączają się wzajemnie. Jedna z funkcji staje się dominującą, przy jej pomocy człowiek się orientuje i przystosowuje do rzeczywistości. Dominująca funkcja w zasadzie jest w dyspozycji świadomej woli jednostki, jest funkcją wyższą, wyznacza typ psychologiczny. Funkcja pomocnicza, to druga funkcja, którą człowiek posługuje się najczęściej – zdrowa psyche.

W przypadku psyche zakłóconej, na przykład zaburzeń neurotycznych – funkcja, która powinna być druga albo trzecia, wysuwa się na czoło. W połowie życia wszystkie funkcje powinny osiągnąć właściwy poziom zróżnicowania. W rozumieniu Junga typ psychologiczny jest wyrazem działania funkcji dominującej.

Dominacja funkcji ma różne przejawy, co zależy od poziomu społecznego, umysłowego lub kulturalnego jednostki. Dominująca funkcja określa kierunek i jakość świadomej postawy. Jest to szkielet, który kształtuje i modyfikuje specyficzną postawę wobec tego, co człowiek przeżywa. Funkcja wyższa należy do naszej sfery jasnej, świadomej, a funkcja niższa, podrzędna, pogrążona jest w nieświadomości. Dwie pozostałe funkcje pogrążone są częściowo w świadomości i częściowo w nieświadomości.