Intelekt i intuicja nie są właściwie różnymi organami, ale dwiema stronami jednej i tej samej aktywności myślowej

Henri Bergson był filozofem, który na intelektualnym europejskim gruncie nadał intuicji szczególna rangę. Bergson uważa, że filozofowie, mimo naturalnych między sobą rozbieżności zgadzają się co do stwierdzenia, że istnieją dwie drogi, dwa sposoby poznania rzeczy. Pierwszy sposób poznania powoduje, że poruszamy się dookoła obiektu, drugi powoduje, że wchodzimy w obiekt. (Bergson, 1988).

Pierwszy rodzaj poznania jest w naturalny sposób zahamowany i względny, drugi rodzaj poznania może doprowadzić do osiągnięcia absolutu. Pierwszy rodzaj poznania jest charakterystyczny dla dyskursywnego intelektu, drugi dla intuicji. Bergson podobnie jak filozofowie poprzednicy dokonuje polaryzacji, w ramach której mieszczą się z jednej strony intuicja, z drugiej zaś intelekt, którego przejawem jest myślenie pojęciowe. Intelekt i intuicja nie są właściwie dla Bergsona różnymi organami, ale dwiema stronami jednej i tej samej aktywności myślowej.

Bergson definiuje intuicję jako oko duszy, intuicja w pierwszym rzędzie zajmuje się metafizyką i sprawami ducha, podczas kiedy dyskursywny intelekt jest zaangażowany w przetwarzanie fizycznej rzeczywistości. Analiza, zarówno dla Bergsona jak i dla Kanta jest operacją, która redukuje obiekt do elementów już znanych, to znaczy do elementów wspólnych dla danego i innych obiektów.

Umysł jest, zdaniem Bergsona (1988), narzędziem, które deformuje poznawanie innych rzeczy: umysł unieruchamia, redukuje, upraszcza, pomija, co żywe i oryginalne. W takim rozumieniu umysł jest więc akcentowanym przez współczesne koncepcje synonimem analityczności aspekcie fragmentaryczności, podczas kiedy intuicja jako przeciwieństwo, najpełniejsze znaczenie odnajduje aspekcie globalności. Umysł w aspekcie swej aktywności intelektualnej nie poznaje rzeczy bezinteresownie i bezstronnie, poznaje to, co ważkie dla życia i dla działania człowieka, posługuje się deformacją, by ułatwić i uczynić wygodniejszymi postrzeganie rzeczywistości. Intelekt ujmuje rzeczy od zewnątrz, pośrednio, intuicja przenosi człowieka do wnętrza rzeczy, intelekt redukuje, intuicja ujmuje rzecz w całości, intelekt schematycznie, intuicja indywidualnie (por. Bergson, 1988).

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *